Gezond en veilig Culemborg

Een gezonde en veilige leefomgeving draagt bij aan het voorkomen van problemen. Als mensen gezonder leven door meer buiten te zijn, veel te bewegen en goed te eten, zijn ze minder vaak ziek en belanden ze minder snel in een zorgtraject. De Partij voor de Dieren legt de nadruk daarom op preventie. Niet alleen bij gezondheid, maar ook bij nieuwe virusuitbraken en bij veiligheid. Mensen die zorg of ondersteuning nodig hebben dienen zo goed en snel mogelijk te worden geholpen. Geld mag nooit een reden zijn om geen of ondermaatse hulp en ondersteuning te krijgen.

• Iedereen heeft recht op schone lucht. De Partij voor de Dieren wil dat Culemborg een plan opstelt om ervoor te zorgen dat de gemeente voldoet aan de luchtkwaliteitsnormen van de Wereldgezondheidsorganisatie.
• De gemeente bevordert schone lucht door op meer plekken gemotoriseerd verkeer te weren, milieuzones in te stellen en houtstook aan banden te leggen. Houtstook is een enorme bron van ultrafijnstof, dat voor gezondheidsproblemen kan zorgen bij o.a. longpatiënten, (ex-) coronapatiënten, kinderen en ouderen. Daarom komen er geen nieuwe biomassacentrales bij en de gemeente licht haar burgers beter voor over verantwoord gebruik van pellet- en houtkachels om overlast te beperken. Aanschaf van dit soort kachels wordt ontmoedigd. Er komt een gemeentelijk stookverbod wanneer een stookalert is afgegeven en een meldpunt bij de gemeente waar stookoverlast gemeld kan worden.
• Om stankoverlast en gezondheidsrisico’s voor omwonenden weg te nemen wordt de bestaande veehouderij afgebouwd en worden nieuwe veehouderijen niet toegestaan.
• Er komen geen nieuwe mestvergisters en bestaande mestvergisters worden uit gebruik genomen. Ook andere vormen van mestverwerking zijn niet toegestaan.
• Bomen en groen maken de lucht schoner. Mensen en dieren worden daarnaast gelukkiger van een groene omgeving. De gemeente is daarom ambitieus in het planten van extra groen en bomen en beschermt bestaande bomen.
• Culemborg heeft bedrijven die vervuiling veroorzaken goed in beeld en handhaaft strikt op overlast en overtredingen. Er komt meer capaciteit bij de toezichthouders zodat zij intensiever kunnen controleren, ook om milieuvervuiling te voorkomen. Er komt een lokaal meldpunt waar misstanden op het gebied van natuur en milieu ook anoniem gemeld kunnen worden.
• Culemborg werkt uitbreiding van vliegverkeer tegen en verzet zich tegen toenemend vliegverkeer boven de gemeente.
• De gemeente is samen met het drinkwaterbedrijf, het waterschap, de provincie en het Rijk verantwoordelijk voor schoon en gifvrij drinkwater, zonder stoffen als PFAS (zoals GenX). Bij nieuwe ontwikkelingen worden geen vervuilende activiteiten getolereerd die negatieve gevolgen hebben voor de drinkwatervoorziening.
• Geluidsoverlast kan stress veroorzaken en de gezondheid verslechteren. Culemborg pakt bronnen van geluidsoverlast in de woonomgeving aan. Hierbij worden de WHO- richtlijnen voor geluid van weg, vlieg en railverkeer en windturbines aangehouden.
• Culemborg gaat voorzichtig om met elektromagnetische velden. Het blijft cruciaal om in de telecomsector strikt te handhaven op elektromagnetische stralingsnormen, inclusief de gecombineerde effecten van meerdere antennes.
• Er komen meer tappunten voor drinkwater in het centrum en bij het station. De historische waterputten in het centrum worden in ere hersteld.

In onze gemeente kunnen inwoners naar hartenlust bewegen. De gemeente richt de openbare ruimte optimaal in om veilig te kunnen sporten en bewegen en maakt sportdeelname voor iedereen toegankelijk.

• Wandelen, fietsen, buiten spelen en sporten wordt gestimuleerd en krijgt volop de ruimte, maar gaan niet ten koste van de natuur of het groen. De openbare ruimte wordt beweegvriendelijk ingericht en er komen meer natuurlijke en groene speelplaatsen.
• Sporten in verenigingsverband moet voor iedereen mogelijk zijn. In elke wijk zijn sportvoorzieningen voor jong en oud, zoals beweegtuinen, fitnessplekken, openbare voetbal- en basketbalveldjes en skateparken.
• Schoolpleinen en speelgelegenheden worden vergroend en zijn buiten schooluren beschikbaar voor de buurt.
• Nieuwe sportvelden worden zo groen en natuurinclusief mogelijk aangelegd en er wordt geen gif gebruikt bij onderhoud. Er worden geen nieuwe kunstgrasvelden aangelegd. Als bestaande kunstgrasvelden aan vervanging toe zijn, worden ze vervangen door echt gras. Op alle kunstgrasvelden waar gebruik wordt gemaakt van rubbergranulaat, wordt het rubbergranulaat opgeruimd en zonodig vervangen door een niet giftig en schadelijk materiaal, zoals kurk en kokosvezels.
• De gemeente stimuleert deelname aan sport in het bijzonder onder doelgroepen die hieraan weinig deelnemen, onder wie (kinderen van) mensen met een laag inkomen.
• De gemeente heeft een geschikt sportaanbod voor ouderen en mensen met een chronische ziekte of beperking.
• De gemeente neemt een actieve rol in het herstellen van het vertrouwen van de voetbalclubs in de gemeente door een eerlijke behandeling en gelijke ondersteuning in de vorm van adequate voorzieningen.

De Partij voor de Dieren wil dat gezond, biologisch en plantaardig eten makkelijker en goedkoper wordt. Ongezond eten is overal beschikbaar en er wordt grootschalig reclame voor gemaakt door de voedselindustrie.

• De gemeente stelt een voedselvisie op en informeert en stimuleert haar inwoners met een campagne om gezond, biologisch, duurzaam en plantaardig te eten.
• In de eigen organisatie voert de gemeente het succesvolle concept ‘Carnivoor? Geef het door!’ in: plantaardig voedsel wordt de norm en dierlijk voedsel de uitzondering, iets wat van tevoren besteld moet worden
• Plantaardig eten wordt gestimuleerd bij de organisaties waar de gemeente aan deelneemt of die de gemeente (financieel) ondersteunt.
• Culemborg zoekt naar middelen om nieuwe vestigingen van fastfoodketens te kunnen weren en treedt daarover in overleg met het Rijk.
• Culemborg weert snoepautomaten en reclame voor ongezond voedsel van stations en openbare voorzieningen.
• Culemborg ondersteunt dat kinderen van jongs af aan gezonde en duurzame voeding krijgen. Denk hierbij aan het faciliteren van plekken voor borstvoeding in openbare gebouwen en het geven van fruit en een gezonde, duurzame lunch op kinderdagverblijven en scholen.
• De gemeente wordt eetbaar: er komen meer moes- en pluktuinen. Er komen meer eetbare en vruchtdragende planten in de openbare ruimte. Deze bomen en planten worden toegevoegd aan de Plukkaart.
• Er komen jeugdtuinen in Culemborg. Kinderen kunnen hier leren gewassen te verbouwen met respect voor de natuur.
• Het armoedebeleid moet gezondere voedselkeuzes makkelijker maken.
• De gemeente activeert en motiveert bewoners en bedrijven om voedselverspilling te verminderen en neemt maatregelen om voedselverspilling binnen de eigen organisatie tegen te gaan.

Steeds meer mensen voelen zich eenzaam en ongelukkig in onze geïndividualiseerde samenleving. Sommigen ervaren stress en een te hoge prestatiedruk. Depressieve klachten en burn-outs liggen op de loer. Dat verdient meer aandacht en openheid. Om het welzijn te bevorderen en de zorgkosten op termijn beheersbaar te houden investeert de Partij voor de Dieren in preventie. Onze samenleving gezond, sociaal, veilig en ontspannen maken is de beste manier om gezond te worden.

• Initiatieven die gericht zijn op preventieve gezondheidszorg en welzijn, zoals het voorkomen van eenzaamheid en geestelijke problemen, krijgen steun van de gemeente.
• De gemeente stimuleert de inzet van ervaringsdeskundigen bij de ondersteuning van kwetsbare mensen.
• De gemeente investeert in jongerencentra, buurthuizen, wijkcentra en ontmoetingsplekken voor ouderen en mensen met een beperking.
• Er komt een brede aanpak om de psychische gezondheid te verbeteren, waarbij naast zorgprofessionals ook het (hoger) onderwijs en werkgevers- en werknemersorganisaties betrokken worden. Ook komt er een integrale aanpak voor de preventie van zelfdoding.

De behoefte aan zorg en hulp vanuit de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning neemt toe. Dit komt onder andere door een ongezonde leef- en voedselomgeving, hoge prestatie-eisen, de toename van het aantal chronisch zieken en door de vergrijzing. In de zorg zijn problemen ontstaan toen de Rijksoverheid verantwoordelijkheden afschoof op gemeenten zonder daar voldoende budget voor te geven.

• Iedereen die zorg en hulp behoeft, heeft daar recht op, zonder lange wachtlijsten en met oog voor de menselijke maat. Culemborg levert de beste zorg die het kan en vraagt bij de Rijksoverheid om meer geld voor de zorg.
• De gemeente zorgt voor ruim voldoende mensen en middelen om de gedupeerden van het toeslagenschandaal - en waar noodzakelijk hun omgeving - te helpen op een manier die recht doet aan hun wensen en eisen. Het herstel mag niet ten koste gaan van andere taken op het gebied van welzijn. Extra middelen vanuit de landelijke overheid zijn dus vereist. Culemborg faciliteert een oplossing gebaseerd op de pilots ‘betekenisvol herstel’ en ‘versneld herstel’ die bijdraagt aan het emotionele en financiële herstel van de ouders en aan een zo kort mogelijke integrale beoordeling op één locatie.
• De gemeente zorgt voor kwalitatief goede zorg en hulpverlening, liefst door kleinschalige, buurtgerichte organisaties waar zorgmedewerkers fatsoenlijke werkomstandigheden hebben en zorgbestuurders geen topsalaris verdienen. Zorgverleners en opvanglocaties houden rekening met de achtergrond, identiteit en levensstijl van gebruikers.
• Wachtlijsten en wachttijden dringen we terug. Tot het zover is zorgen we voor voldoende overbruggingszorg en meer (tijdelijke) opnameplaatsen. De gemeente zorgt ook voor voldoende behandelplekken en reservebedden voor mensen in acute (psychische) nood. De overbelasting van de jeugdzorg pakken we adequaat aan. We beperken de wachtlijsten en lossen knelpunten in de GGZ op. Persoonlijke begeleiders komen langs
  bij gezinnen die het nodig hebben en huisartsenposten krijgen een ondersteuner.
• Ouders en kinderen krijgen goede ondersteuning bij scheiding, ziekte en andere ingrijpende gebeurtenissen.
• Het bevorderen van gelijke kansen voor iedereen is nodig om zwaardere jeugdzorg te voorkomen.
• Om te voorkomen dat jongeren die jeugdhulp ontvangen opeens in het diepe vallen op het moment dat ze 18 worden blijft er aandacht voor de soepele overgang tussen jeugdzorg en volwassenenzorg, bijvoorbeeld door maatwerk te bieden in het organiseren van vervolghulp. De gemeente erkent de relatie tussen huiselijk geweld en dierenmishandeling. Om huiselijk geweld en dierenmishandeling tegen te gaan werkt de gemeente nauw samen met het Landelijk Expertise Centrum Dierenmishandeling en het Landelijk Expertise Centrum Kindermishandeling.
• Bij politie, jeugdzorg, scholen, dierenartsen en sociale wijkteams wordt extra aandacht besteed aan het herkennen en melden van geweld in de thuissituatie tegen zowel mensen als dieren.
• Het moet voor slachtoffers van huiselijk geweld makkelijker worden om melding te maken en gebruik te maken van crisisopvang als het niet mogelijk is om de thuissituatie voldoende veilig te maken. Er is voor die situaties voldoende crisisopvang beschikbaar in de regio.
• Met organisaties voor vrouwen- en mannenopvang spreekt de gemeente af dat zij bij het intakegesprek vragen naar de aanwezigheid van huisdieren binnen het gezin. Daarbij wordt dan ook de mogelijke opvang van het huisdier besproken.
• De gemeente helpt mensen die (tijdelijk) naar een crisisopvang of zorginstelling verhuizen om hun huisdier mee te nemen, tenzij dat niet in het belang van het dier is. Als dat niet mogelijk is, wordt gezorgd voor goede opvang van het huisdier.
• Mantelzorgers worden (financieel) ondersteund. Er komt extra aandacht voor het tegengaan van overbelasting van mantelzorgers. Bij de toegang en evaluatie van de zorg wordt meer rekening met de beperkte belastbaarheid van mantelzorgers gehouden.
• Cliënten in de zorg moeten kunnen meebeslissen over hun eigen behandeling. Inwoners hebben de mogelijkheid tot eigen regie over hun persoonsgegevens.
• De gemeente zorgt voor kwalitatief goede hulpmiddelen en doelgroepenvervoer, waar service en duurzaamheid (door bijvoorbeeld hergebruik en elektrisch vervoer) hand in hand gaan. Bij aanvragen voor ondersteuning voor mensen met een beperking met hulp- of therapiedieren wordt goed gekeken naar dierenwelzijn.

De coronacrisis heeft ingrijpende gevolgen voor onze samenleving. COVID-19 was niet de eerste zoönose (infectieziekte die overspringt van dier op mens) die het gevolg was van onze omgang met dieren: door de intensieve veehouderij, de natuurvernietiging door de mens en de wereldwijde handel in dieren lopen we een hoog risico op nieuwe zoönosen.

Virussen kunnen zo gemakkelijk overspringen van dieren op mensen. Dit is een bedreiging voor de wereldwijde volksgezondheid. Een nieuwe uitbraak moeten we dan ook voorkomen, en daarmee kunnen we in Culemborg lokaal beginnen.

• Culemborg brengt in kaart welke mogelijke bronnen er binnen de gemeente zijn waar ziekteverwekkers van dier naar mens kunnen overspringen. Daarbij is er speciale aandacht voor veehouderijen en markten met (exotische) dieren.
• De gemeente informeert actief haar inwoners over de risico’s van ziekteverwekkers, vervuiling en uitstoot veroorzaakt door veehouderijen; zij informeert haar inwoners over de gezondheidsrisico’s van geitenhouderijen gevestigd in de buurt van woonwijken, zorgcentra en scholen.
• Tijdens de corona-lockdown zagen we het grote belang van natuur en groen voor mensen: recreatie in het groen en in de natuur is in die periode sterk toegenomen, met alle gevolgen van dien. De gemeente neemt daarom maatregelen om schade te beperken en overlast te voorkomen en legt extra groen en natuur aan.
• Bij de coronaherstelmaatregelen staan niet de economische kortetermijnbelangen centraal. We moeten niet terug naar het oude abnormaal, maar naar een nieuw normaal waar de belangen van dieren, natuur, milieu en klimaat centraal staan.
• Als gevolg van de coronamaatregelen kampen veel (jonge) mensen met psychologische problemen. We zorgen ervoor dat er voldoende toegankelijk psychologische hulp voor deze mensen beschikbaar is.

Het gebruik van genotsmiddelen kan risico’s voor de gezondheid en veiligheid opleveren en kan leiden tot verslaving. Ook mag het gebruik niet leiden tot vervuiling van het milieu en hinder voor de omgeving.

• De gemeente zorgt voor een goede voorlichting over de gezondheidsrisico’s van het gebruik van verslavende middelen, waaronder ook gamen, (online) gokken, internet en sociale media. Jongeren hebben hierbij speciale aandacht. Culemborg ondersteunt het tegengaan van verslaving.
• Culemborg werkt toe naar een rookvrije generatie. Er wordt niet meer gerookt bij scholen, op kinderspeelplaatsen en bij sportgelegenheden. Er komen meer rookvrije zones in de openbare ruimte, bijvoorbeeld bij bushaltes en ziekenhuizen. De gemeente geeft het goede voorbeeld en verbiedt roken rond alle gemeentelijke gebouwen.
• Er komen geen nieuwe casino’s of gokhallen. Culemborg staat open voor proeven met lokale wietteelt. Deze teelt is duurzaam en biologisch. Er komen geen nieuwe coffeeshops in de buurt van scholen.
• Er komt een preventiecampagne over het gebruik van lachgas. Vanwege milieu-, klimaat- en gezondheidsrisico’s, wordt lachgas in de openbare ruimte verboden.

De gemeente zet stevig in op veiligheid in de brede zin van het woord. Om Culemborg op de lange termijn veilig en leefbaar te houden wordt zowel criminaliteit als racisme en discriminatie actief bestreden. Daarnaast is het belangrijk om zoveel mogelijk te voorkomen dat mensen op het verkeerde pad raken en in de criminaliteit belanden.

• Ondermijning (onderlinge verwevenheid tussen boven- en onderwereld) is een groot probleem in heel Nederland. De gemeente investeert in de politiecapaciteit tegen ondermijning, witwassen en fraude en bekijkt het vergunningenbeleid kritisch.
• Culemborg investeert in meer toezicht en handhaving om toenemende criminaliteit in het buitengebied tegen te gaan, zoals dumpingen van drugsafval, illegale verhuur aan drugsproducenten, stroperij en illegale bomenkap.
• Culemborg investeert in meer wijkagenten, de ogen en oren van de buurt. Dankzij de inzet van de wijkagent kunnen mogelijke problemen in de buurt al in een vroeg stadium worden gesignaleerd, voor ze ontsporen.
• Er komt meer aandacht voor de oorzaken van criminaliteit en het voorkomen van criminaliteit, bijvoorbeeld door te investeren in jongeren in kansarme situaties. Ook zet de gemeente in op preventie door goed en zinvol jongerenwerk en voldoende opbouwwerkers. De gemeente biedt, liefst proactief, gerichte ondersteuning aan ouders met kinderen, pubers die dreigen af te glijden, bij voorkeur door professionals met dezelfde culturele achtergrond.
• Met cameratoezicht en automatische gezichtsherkenning in de publieke ruimte wordt uit privacyoverwegingen zeer terughoudend omgegaan. Cameratoezicht biedt slechts schijnveiligheid en zorgt vaak alleen maar voor verplaatsing van het probleem.
• Discriminatie en racisme worden actief bestreden, zie ook hoofdstuk 8.
• Iedereen moet veilig over straat kunnen. Hierbij wordt extra aandacht besteed aan vrouwen en LHBTQIA+-personen. Straatintimidatie wordt aangepakt.
• Er komt een actieplan om femicide (vrouwenmoord), (online) vrouwenhaat en geweld tegen vrouwen tegen te gaan.
• Preventief fouilleren werkt etnisch profileren en stigmatiseren in de hand en Culemborg staat dit niet toe.
• Veiligheid van mens en dier staat onder druk door de klimaatcrisis bijvoorbeeld in de vorm van hittestress, droogte en overstromingen. Culemborg speelt in op deze risico’s en maakt veiligheidsprotocollen en hitteplannen. De gemeente neemt dierveiligheid mee in een effectief plan voor klimaatadaptatie.
• In het rampenplan wordt de evacuatie, inveiligheidsstelling en tijdelijke opvang geregeld van alle dieren in de Culemborg, van huisdieren tot aan dieren op de kinderboerderij.
• In het driehoeksoverleg tussen de burgemeester, het Openbaar Ministerie en de politie is er oog voor dierenwelzijn. Dierenmishandeling wordt actief opgespoord en tegengegaan.
• Zolang er nog geen landelijk verbod is op het afsteken van consumentenvuurwerk stelt Culemborg een eigen verbod in. Carbidschieten blijft verboden. Nieuwe verkooppunten voor consumentenvuurwerk worden niet vergund. Feestelijke, veilige en milieuvriendelijke alternatieven voor vuurwerk, zoals shows met licht, muziek, drones en lasers, kunnen plaatsvinden als mensen, dieren, natuur en milieu er geen schade van ondervinden.