Voorrang voor natuur en biodiversiteit

Pas als we durven te denken vanuit het meest kwetsbare – dieren, natuur en milieu – zullen we in staat zijn om de noodzakelijke veranderingen door te voeren die het mogelijk maken om te blijven leven op deze prachtige planeet. De belangrijkste maatregel om de crises te keren is het verkleinen van onze ecologische voetafdruk. Dit vraagt om een allesomvattende aanpak: één waarbij klimaatplannen gecombineerd worden met maatregelen voor behoud en herstel van biodiversiteit. Dat doen we samen met inwoners en bedrijven. Zo kunnen we genieten van meer natuur, een fijnere en schonere woonomgeving, en minder uitstoot van verkeer en landbouw. We maken van een min-min situatie een win-win situatie.

• Voor alle klimaatplannen wordt zo vroeg mogelijk in het proces een natuurtoets uitgevoerd, om kansen te benutten en bedreigingen voor aanwezige planten en dieren te voorkomen.
• Bouwplannen krijgen van de gemeente een CO2-budget wat betekent dat er een limiet wordt gesteld aan de hoeveelheid uit te stoten broeikasgassen om zo binnen de 1,5 graad doelstelling te blijven.
• De gemeente beschermt bestaande bomen en plant daarnaast extra bomen om langdurig CO2 op te vangen, het liefst in de vorm van bossen.
• De gemeente werkt niet mee aan de kunstmatige (ondergrondse) opslag van CO2.
• De aangekondigde Omgevingswet biedt onvoldoende waarborgen voor onder andere klimaat, milieu, gezondheid, natuur en dieren. Als deze wet er toch komt moet de bescherming van kwetsbare waarden goed geborgd worden. In omgevingsvisies heeft de aanpak van de klimaat- en biodiversiteitscrises de hoogste prioriteit voor de gemeente.
• De stem van omwonenden en de belangen van natuur, dieren, biodiversiteit en het klimaat worden stevig verankerd in de participatieprocessen bij nieuwe ontwikkelingen.
• Er komt geen veehouderij of intensieve akkerbouw op klei-veengebieden ter bescherming van de veenlaag en de weidevogels.
• De gemeente werkt samen met Bureau Waardenburg en de Natuur- en Vogelwacht Culemborg om de biodiversiteit van Culemborg in kaart te brengen.

De beste plek om de wereld te verbeteren is dichtbij huis, in onze eigen gemeente. Culemborg kan en moet zelf veel doen, maar kan het niet alleen. De gemeente moet zich stevig gaan verzetten tegen de laksheid van de Rijksoverheid om klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit echt aan te pakken. Tegelijkertijd worden lokaal de nodige maatregelen genomen.

• Culemborg roept de klimaat- en biodiversiteitscrisis uit. Er komt een ambitieus klimaatplan met bijbehorend budget. Er komen concrete, afrekenbare tussendoelen
  en snelle bijstelling als die doelen niet gehaald dreigen te worden. Ook wordt er een biodiversiteitsherstelplan opgesteld.
• Uiterlijk in 2030 is Culemborg klimaatneutraal en zet het zich in op herstel van biodiversiteit en behouden, beschermen en uitbreiden van robuuste en verbonden natuur.
• Er komt een wethouder voor Klimaat en Biodiversiteit.
• Al het beleid wordt getoetst op duurzaamheid in een duurzaamheidsparagraaf, waarin de gevolgen voor dieren, natuur, milieu en klimaat staan omschreven.
• De gemeente heeft deskundige werknemers in dienst op het gebied van klimaat, dierenwelzijn, milieu, natuur, maatschappelijk verantwoord inkopen en biodiversiteit. Deze kennis wordt actief gedeeld met partners en netwerken van de gemeente.
• Culemborg eist scherpere wettelijke maatregelen van het Rijk, waaronder strengere uitstooteisen voor bedrijven en natuurinclusieve en energiepositieve nieuwbouw. Gemeenten moeten meer mogelijkheden krijgen om vervuilende bedrijven aan te pakken en te weren.
• Er komt een expertisecentrum Biodiversiteit en Duurzaamheid waar inwoners en bedrijven gratis en onafhankelijk advies kunnen vragen. Dit wordt de opvolger van het Energieloket Culemborg. Biodiversiteit wordt meegenomen in de wijkaanpak voor de warmte- en energietransitie.
• Culemborg heeft medewerkers beschikbaar die huurders ondersteunen bij het laten aanbrengen van energiebesparende maatregelen, dit in overleg met de verhuurder of desnoods met tussenkomst van de huurcommissie. Woningeigenaren, VvE’s en bedrijven kunnen via de website/loket van gemeente worden verwezen naar energie-adviseurs in de regio.
• Een team van deskundige en inspirerende klimaatcoaches staat klaar om inwoners en bedrijven te informeren, te enthousiasmeren en te helpen bij verduurzaming. Zij verstrekken gratis energiescans en meten de ecologische voetafdruk van inwoners en bedrijven.
• Iedere wijk heeft een eigen karakter en specifieke uitdagingen. Daarom maakt de gemeente in samenwerking met inwoners en relevante partners per wijk een concreet
  transitieplan. Hierin staan plannen voor energiebesparing en de opwek en opslag van duurzame energie en warmte. Tegelijkertijd wordt gekeken hoe de biodiversiteit van de buurt versterkt kan worden. In de wijken waar al een transitieplan ligt op het gebied van energieopwek en warmteopwek wordt deze aangevuld met energiebesparing en aandacht voor biodiversiteit en worden de eerste stappen gezet tot uitvoering.
• De transitie naar een klimaatneutraal Culemborg in 2030 geven we samen vorm. De gemeente stelt een, geloot en representatief voor inwoners van de gemeente, burgerberaad in waarbij inwoners, met ondersteuning van experts en creatievelingen, het gemeentebestuur adviseren over het klimaatbeleid. Deelnemers worden hiervoor zeer billijk betaald.

Wat je niet gebruikt, hoef je ook niet op te wekken. Daarom moet energiebesparing een veel grotere rol spelen in het duurzaamheidsbeleid van Culemborg. Naast technische aanpassingen, zoals betere isolatie, warmtepompen en LED-verlichting, kiezen we ervoor om bepaalde dingen niet of minder te gaan doen. Er is in ons dichtbevolkte land bijvoorbeeld geen ruimte om onbeperkt energieslurpers zoals datacenters en de kunstmestindustrie toe te staan. Ook grootverbruikers van warmte, zoals aardgasverbruikers in de glastuinbouw, zijn niet welkom.

• In 2030 gebruiken huishoudens, bedrijven en organisaties in Culemborg ten minste 65% minder energie dan in 1990. De gemeente stelt hiertoe een ambitieus Actieplan Besparen op met concrete en controleerbare tussendoelen.
• Alle gebouwen met verwarming worden goed geïsoleerd. De gemeente zet vol in op voorlichting over en (waar nodig) financiële ondersteuning van natuurinclusieve woningisolatie. Daarnaast komt er tevens meer voorlichting over – en eventueel subsidie voor – het koelen van woningen en kantoren door middel van groene daken, groene gevels en zonwering.
• Culemborg pakt samen met lokale ondernemers energieverspilling aan, zoals lichtvervuiling, niet-duurzame terrasverwarming, open winkeldeuren in de winter. Duurzame alternatieven worden gepromoot.
• De gemeente gaat strenger optreden tegen vervuilende en energieslurpende bedrijven. Dit doen we door de Wet Milieubeheer streng te handhaven, waaronder de energiebesparingsplicht van bedrijven in deze wet.
• Met bedrijven die zich willen vestigen of uitbreiden, maken we stevige afspraken die verder gaan dan de geldende wettelijke verplichtingen, zoals zon op dak en isolatie.
• Bedrijven die meer willen doen dan de wettelijke verplichtingen, kunnen op steun van de gemeente rekenen.
• Bedrijven met een grote broeikasgasuitstoot en/of milieuvervuilende activiteiten, zoals slachterijen, de intensieve veehouderij, slibstort, mesthandel, distributiecentra, en olie-en gasbedrijven worden geweerd uit de gemeente. Voor duurzame bedrijven wordt de groene loper uitgelegd.
• Culemborg behoudt de stimuleringsregelingen en leningen voor verduurzaming van de woning tot alle woningen in de gemeente energieneutraal zijn.

Onze energie gaan we duurzaam opwekken, dichtbij huis en met respect voor mens, dier en natuur. Omdat ruimte schaars is en er al gauw conflicten ontstaan, is de opwekking van energie op bepaalde plekken ongewenst. Wij zetten vol in op fossielvrije energie uit zon en wind, daar waar het kan. Wij hanteren strikte eisen voor duurzaamheid en veiligheid om te bepalen welke vormen van energie-opwek duurzaam en veilig zijn en welke niet.

• Zonnepanelen en groen worden de norm op daken, gevels, geluidswallen en boven parkeerplaatsen, behalve op monumentale en beeldbepalende panden. Indien particulieren, VvE’s, woningcorporaties en bedrijven dit zelf niet doen, investeert de gemeente hierin door samenwerking met een lokale energiecoöperatie of een gemeentelijk energie-investeringsbedrijf.
• Er komen geen zonneparken in, en aangrenzend aan, de natuur. Voor de aanleg van zonnepanelen wordt gebruik gemaakt van een zonneladder, die de volgorde bepaalt van aanleg. Landbouwgrond is bedoeld voor plantaardige voedselproductie en natuurontwikkeling, niet voor zonneweides.
• Alle nieuwe panden worden energiepositief en wekken meer energie op dan ze gebruiken.
• Er wordt niet geïnvesteerd in warmtenetten die gevoed worden door restwarmte uit de fossiele industrie, bio-industrie of biomassacentrales. We gebruiken duurzame lagetemperatuurbronnen om woningen en andere gebouwen te verwarmen. Naast warmtepompen wordt er geïnvesteerd in warmte- en koudeopslag, bodemwarmte, en warmte uit water (aquathermie) of zout (warmtebatterij). Vanzelfsprekend enkel als het veilig kan en het geen ecologische verstoring veroorzaakt.
• Culemborg stimuleert windenergie op locaties waar mensen, dieren en natuur er geen of weinig hinder van ondervinden, bijvoorbeeld langs snelwegen en op industrieterreinen. Er komen geen windturbines in natuurgebieden en in gebieden met kwetsbare vogel- of vleermuispopulaties. De plaatsing van windturbines in Culemborg kan het beste vlak naast de N320.
• Windturbines worden aangelegd met alle mogelijke en voor de locatie relevante maatregelen om slachtoffers onder vogels en vleermuizen zoveel mogelijk te voorkomen, zoals een stilstandvoorziening en een zwarte wiek.
• Windturbines en zonnepanelen zijn zo duurzaam mogelijk geproduceerd, met zo veel als mogelijk gerecyclede materialen en van duurzame (lokale) leveranciers.
• Het verstoken van bomen is geen oplossing voor het energievraagstuk. Kostbare natuur kappen om te verbranden is niet duurzaam. Ook mestvergisting is niet duurzaam, omdat dit bijdraagt aan de instandhouding van de intensieve veehouderij. We staan de verbranding van hout en de vergisting van mest voor warmte en elektriciteit niet toe. Voor andere vormen van biomassa komen strenge duurzaamheidscriteria.
• Er komt geen kerncentrale in Culemborg. Kernenergie is niet de oplossing voor de klimaatcrisis. Kernenergie is onveilig, duur, en veroorzaakt gevaarlijk radioactief afval. Daarnaast duurt het bouwen van een kern- of thoriumcentrale veel te lang en draagt het niet bij aan de energietransitie die nú nodig is.
• Aardwarmte of geothermie kan in bepaalde gevallen een bron van duurzame warmte zijn maar ook hier gelden de zorgvuldigheidsnormen voor mens, dier en natuur en het voorzorgsbeginsel.
• Er is grote behoefte aan praktisch geschoolde vaklieden om de energietransitie mogelijk te maken. Culemborg werkt samen met de regionale MBO’s om omscholingstrajecten te ontwerpen en promoten.
• De gemeente steunt lokale duurzame Culemborgse energiecoöperaties.

De lusten en de lasten van de energietransitie gaan we eerlijk verdelen: de grootste vervuilers betalen de zwaarste lasten. Lagere inkomens krijgen de nodige ondersteuning. Inwoners profiteren mee van de opwek van duurzame energie en zijn een belangrijke gesprekspartner in de planvorming.

• Het principe “de vervuiler betaalt” wordt grondslag voor gemeentelijke heffingen, onder andere bij de afvalstoffenheffing. Inwoners die minder afval aanbieden hebben lagere
  kosten. Het laten ophalen of wegbrengen van grofvuil wordt gratis tot een bepaalde hoeveelheid. Ook komt er een groene heffingskorting op de onroerendezaakbelasting, zodat het financieel aantrekkelijker wordt om een huis of bedrijfspand te verduurzamen.
• Steeds meer inwoners hebben te maken met energiearmoede. Door hoge energiekosten en een laag inkomen hebben ze geen geld om energiemaatregelen te
  kunnen nemen. Deze inwoners krijgen ondersteuning van de gemeente.
• Initiatieven voor duurzame opwek zijn voor ten minste 50% lokaal eigendom, zodat omwonenden delen in de opbrengsten en een stem hebben in hoe en waar de energie wordt opgewekt.
• Culemborg zet zich proactief in om ondervertegenwoordigde groepen uit de samenleving, zoals jongeren, mensen met een migratieachtergrond en laaggeletterde mensen, beter te betrekken in het participatieproces van de energietransitie.

De gemeente laat zelf zien hoe je duurzaam wordt en inspireert zo inwoners en bedrijven.

• Elk jaar verkleint de gemeente haar ecologische voetafdruk, onder andere door minder energie te gebruiken en door plantaardig voedsel te serveren.
• Bij de aanbesteding en inkoop van producten en diensten en bij het verlenen van subsidies worden harde duurzaamheidscriteria gesteld over bijvoorbeeld CO2-uitstoot, biodiversiteit, gifgebruik, dierenwelzijn, Fairtrade handel, goede arbeidsomstandigheden en circulaire en lokale economie. Hierover wordt jaarlijks gerapporteerd.
• Gemeentelijke gebouwen zijn uiterlijk 2025 klimaatneutraal, natuurinclusief en fossielvrij.
• Medewerkers van de gemeente, inclusief de raad en het college, worden gestimuleerd om op de fiets of met het openbaar vervoer naar het werk te komen of thuis te werken. Voor zakelijke reizen tot 1200 kilometer wordt niet meer gevlogen, maar de trein genomen.
• Culemborg stimuleert dat iedere ambtenaar voor wie dat gezien de werkzaamheden mogelijk is, in ieder geval 40% van de arbeidstijd thuis werkt. De gemeente zet zich daarbij in om ambtenaren die wél op kantoor verschijnen te clusteren, zodat minder ruimtes bezet worden en het energieverbruik in gemeentelijk vastgoed omlaag kan.
• De gemeente is transparant over haar CO2-uitstoot en -besparing van haar eigen gemeentelijke organisatie en van alle activiteiten van huishoudens, bedrijven, organisaties etc. op haar grondgebied gezamenlijk en rapporteert de vooruitgang jaarlijks in een duidelijke, feitelijke en openbare CO2-boekhouding.
• De gemeente gaat investeren in een gemeentelijk klimaatfonds. Inwoners en bedrijven kunnen eenvoudig klimaatmaatregelen treffen, die betaald worden uit het fonds. De kosten worden dus voorgefinancierd en indien nodig gesubsidieerd. Het fonds wordt revolverend: terugbetaalde leningen (bijvoorbeeld uit lagere energielasten) worden opnieuw geïnvesteerd.
• De gemeente wordt fossielvrij en verzet zich tegen de eventuele winning van fossiele brandstoffen in de gemeente, zoals schaliegas.
• Culemborg verbreekt de (financiële) banden met fossiele bedrijven en spoort andere organisaties aan om hetzelfde te doen.
• Culemborg verbiedt fossiele reclame in de openbare ruimte.
• Culemborg sluit zich aan bij de actie ‘fossielvrije pensioenbeleggingen’ voor zijn ambtenaren.
• Drinkwater bij gemeentelijke evenementen en vergaderingen komt uit de kraan. Er wordt gebruik gemaakt van herbruikbare bekers, glazen en flessen.