Een duurzame en eerlijke economie

De eenzijdige aandacht voor economische groei put de planeet uit en veroorzaakt wereldwijd een negatief effect op de werk- en leefomstandigheden voor mensen. Dat kan anders. De Britse econoom Kate Raworth schetst de ideale economie als een donut. De buitenste ring van de donut mogen we niet overschrijden met onze economie, want dat valt buiten de draagkracht van de Aarde. De binnenste ring van de donut geeft aan hoeveel welvaart er nodig is om iedereen een menswaardig bestaan te kunnen bieden. Tussen die twee ringen van de donut zit een ideale economie: een die sociaal én duurzaam is.

• Culemborg stuurt op duurzame bloei in plaats van oneindige economische groei. Het versterken van de ecologie is belangrijker dan het laten groeien van de economie.
• De gemeente blijft met haar economisch beleid binnen de donut van Kate Raworth: bestaanszekerheid en welzijn voor elke inwoner zonder door het ecologisch plafond van de Aarde te schieten. Culemborg maakt hiertoe een eigen donut-model.
• Welvaart wordt niet meer gemeten of nagestreefd aan de hand van economische groei of hoge plekken in economische ranglijstjes. Culemborg maakt indicatoren van brede welvaart leidend in het beleid, zoals milieu, gezondheid, welzijn, een goede balans tussen werk en privé, wonen, veiligheid, onderwijs, materiële welvaart, maatschappelijke betrokkenheid, sociale relaties en banen.

Weg met de wegwerpeconomie, leve de kringloopeconomie! Grond- en hulpstoffen zijn schaars en de winning ervan gaat vaak gepaard met milieuvervuiling en mensenrechtenschendingen. De Partij voor de Dieren wil dat er minder nieuwe grondstoffen nodig zijn. Dit kan door te consuminderen en veel meer te hergebruiken. Zo gaan we vervuiling, klimaatverandering, bodemuitputting en biodiversiteitsverlies tegen.

• Uiterlijk in 2030 is Culemborg afvalvrij: alle grondstoffen worden hergebruikt. Het gebruik van nieuwe grondstoffen is minimaal gehalveerd. Hiervoor ontwikkelt de gemeente een kringloopstrategie.
• De gemeente geeft het goede voorbeeld en koopt 100% circulair in.
• De gemeente zorgt via een matchingsysteem dat bouwmaterialen bij sloop en renovatie hergebruikt worden, bij voorkeur in de eigen regio. Bij nieuwbouw worden herbruikbare en liefst hergebruikte of natuurlijke materialen gekozen, zoals hout en hennep.
• Vestigings- en vergunningsvoorwaarden worden aangescherpt: nieuwbouw en verbouw van bedrijfspanden moeten circulair zijn volgens de laatste technische standaarden.
• Bedrijven en inwoners worden gestimuleerd om kritisch te kijken naar hun aankopen en verpakkingsmaterialen. De gemeente informeert inwoners en bedrijven actief over hoe zij kunnen consuminderen, hun afval kunnen verminderen, afval goed kunnen scheiden en over duurzame alternatieven voor wegwerpverpakkingen, en stimuleert dat zij die informatie ook gebruiken. Bedrijven die circulair willen gaan werken, worden actief ondersteund.
• Ruilen en delen wordt gemakkelijker. De gemeente stimuleert en faciliteert lokale ruilsystemen zoals mini-bibliotheken, fietsenbanken en plantenruil.
• De gemeente stimuleert en faciliteert de vestiging van Repair Cafés, waar inwoners hun defecte apparaten of spullen kunnen laten of leren repareren. Ook tweedehandswinkels, weggeefwinkels en weggeefkastjes worden gestimuleerd en ondersteund.

Wat wij weggooien is vaak nog om te zetten in iets nuttigs. Culemborg neemt daarom maatregelen om de hoeveelheid restafval terug te dringen. Dit kan door afval gescheiden in te zamelen in combinatie met gedifferentieerde tarieven waarbij de vervuiler het meest betaalt. Ook zorgen we voor een zo hoogwaardig mogelijke verwerking van het afval.

• Afvalscheiding en hergebruik worden voor inwoners zo eenvoudig mogelijk gemaakt onder andere door bakken voor gescheiden afvalinzameling op loopafstand van woningen te plaatsen, door wormenhotels te plaatsen, afvalscheidingsstations ook op zondag open te stellen en de toegankelijkheid met de (bak)fiets van afvalscheidingsstations te bevorderen.
• Er wordt zoveel mogelijk hergebruikt. Bij de verwerking van het afval wordt de afvalverwerker met het hoogste rendement in hergebruik geselecteerd.
• De vervuiler betaalt: inwoners en bedrijven die veel afval hebben betalen meer dan degenen die minder afval hebben en goed recyclen. Inwoners en bedrijven die minder grondstoffen gebruiken, beter scheiden en zwerfafval aanpakken worden beloond. Er komt meer handhaving en hogere boetes op illegale dump.
• Waar mensen samenkomen, ontstaat afval. De gemeente stimuleert scholen, winkels, markten en evenementen om afvalvrij te worden, onder andere door voorlichting en eisen in subsidie- en vergunningsvoorwaarden.
• Het gebruik van wegwerpplastic wordt snel afgebouwd. De gemeente stopt met het gebruik ervan en speelt een coördinerende rol bij de invoering van duurzame alternatieven.
• Papierverspilling gaan we tegen. Bewoners ontvangen alleen nog ongeadresseerde reclamefolders als zij hier zelf met een ja-ja-sticker of een ja-nee-sticker om vragen.
• De gemeente stimuleert luierrecycling en informeert gebruikers van luiers en incontinentiemateriaal over wasbare alternatieven.
• De gemeente ondersteunt betrokken inwoners in het schoonhouden van hun eigen buurt door het beschikbaar stellen van afvalknijpers, handschoenen, vuilniszakken, adoptieprullenbakken en door het ophalen van verzameld zwerfvuil. De gemeente organiseert een jaarlijkse straatopruimdag.
• Daarnaast pleit Culemborg voor de invoering van statiegeld op nog meer producten, en voor een grotere verantwoordelijkheid van producenten en verkopers om zwerfafval te voorkomen. Er komen meer rookvrije zones en er komt een publiekscampagne om de verspreiding van peuken tegen te gaan.
• Bedrijven worden binnen een grotere straal rondom hun zaak verantwoordelijk voor het opruimen van zwerfafval dan de huidige 25 meter. Daarnaast betreft deze opruimverplichting niet alleen meer afval dat aantoonbaar door de winkelier is verkocht.

Culemborg kiest voor het versterken van de lokale en regionale economie. Thuiswerken of een korte woon-werkafstand is beter voor mens en milieu. Lokaal inkopen bij regionale bedrijven heeft de voorkeur. Op die manier weten mensen beter waar hun voedsel en spullen vandaan komen en onder welke omstandigheden ze zijn geproduceerd.

• De gemeente begint een koop-lokaal initiatief en geeft zelf het goede voorbeeld door zoveel mogelijk lokaal en regionaal in te kopen.
• De gemeente ondersteunt lokale producenten die hun producten in de regio willen verkopen, bijvoorbeeld door marktstandplaatsen met voorrang of korting aan hen te gunnen.
• Indien onvermijdelijk is dat bomen gekapt worden, worden deze zo hoogwaardig en lokaal mogelijk gebruikt door initiatieven zoals de Culemborgse Stadswerkplaats.
• De gemeente ondersteunt ZZP’ers, startups en organisaties die duurzaam ondernemen bij het vinden van kantoorruimte in bedrijfsverzamelpanden. Zo mogelijk worden bestaande oude panden omgebouwd voor dit doel.

• Culemborg gaat beter en adequater handhaven bij milieuvervuiling. Bedrijven worden hierop sneller beboet en gesloten.
• Bedrijventerreinen die geen toekomst meer hebben of teveel hinder veroorzaken voor omliggende woongebieden worden circulair en schoon of omgevormd tot woonwijken en groen. Bij herstructurering van bedrijventerreinen die wel toekomstperspectief hebben wordt er veel intensiever gebruik gemaakt van de beschikbare ruimte. Nieuwbouw en renovatie van bestaande bedrijfspanden wordt volledig circulair en demontabel uitgevoerd.
• De gemeente gaat verdozing tegen en weert grootschalige distributiecentra en datacenters.
• Er komt een reclamebelasting voor reclame in de openbare ruimte. Reclamezuilen en banners worden verboden in groene gebieden. Hiermee reguleren we de hoeveelheid reclame en dragen we bij aan consuminderen.
• Bij nieuwbouw stelt de gemeente de eis dat er maatregelen worden genomen om te voorkomen dat schoon regenwater afvloeit naar het riool. Bij bestaande bouw stimuleert Culemborg maatregelen om regenwater en afvalwater te ontkoppelen. Ook gaat Culemborg zich inzetten om alle riooloverstorten dicht te maken. Zo spoelt vuil rioolwater niet meer in onze schone sloten.

Productieprocessen gaan vaak gepaard met hoge CO2-uitstoot, armoede, uitbuiting, uitputting van natuurlijke grond- en hulpstoffen of schendingen van mensenrechten. De norm wordt maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bekeken wordt hoe vestigingseisen hier op kunnen worden aangepast. Culemborg blijft een Fairtrade Gemeente en wordt een Global Goals gemeente en verwerkt deze uitgangspunten in het economisch beleid. Het inkoopbeleid is duurzaam en sociaal, de prijs is daaraan ondergeschikt.

• Pensioenbijdragen van gemeentemedewerkers worden niet meer geïnvesteerd in fossiele industrieën, de intensieve veehouderij en bedrijven die mensenrechten schenden of wapens verkopen. Culemborg zet zich in om ABP, waar het verplicht aan moet deelnemen, maatschappelijk verantwoord te laten beleggen.
• Culemborg zet erop in een maatschappelijk akkoord te sluiten met bedrijven over sociaal en duurzaam ondernemen, met aandacht voor energiebesparing, hergebruik en besparing van grondstoffen, versterking van de lokale en regionale economie en duurzame werkgelegenheid.
• Bij aanbestedingen wordt extra aandacht besteed aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt door te zorgen voor werkplekken en leerwerkplekken voor praktisch geschoolden, mensen met een arbeidsbeperking, statushouders en oudere werkzoekenden.
• Culemborg stimuleert dat bedrijven vooral werknemers werven in de eigen regio.

Een feestje of vakantie is leuk, maar we moeten wel rekening houden met de impact ervan op omwonenden, dieren, natuur en klimaat. Festivals bijvoorbeeld gaan gepaard met hard geluid, veel licht en vieze uitstoot, met alle negatieve gevolgen van dien.

• De gemeente stelt een evenementenplan op. Daarin wordt onder andere aangegeven hoe de natuur beschermd wordt, wat evenementenlocaties zijn, wat voor soort evenementen hier welkom zijn, hoe vaak ze gebruikt mogen worden, wat daarna de herstelperiode is, hoe omwonenden betrokken worden en wat de maximale geluidsnormen zijn.
• Festivals worden gehouden op plekken waar ze geen schade toebrengen aan de natuur. Er komen duidelijke kaders of en hoe festivals en evenementen kunnen plaatsvinden in parken. Parken blijven toegankelijk voor algemeen publiek. Er komen strengere regels voor geluidsoverlast en lichtvervuiling.
• Evenementen met dieren worden niet toegestaan, zodra dit wettelijk mogelijk is. Tot die tijd ontmoedigt Culemborg het gebruik van dieren via de communicatie met organisatoren en via een vergunningsplicht voor het gebruik van dieren bij evenementen.
• Evenementen worden duurzaam: vrij van afval (geen gebruik van wegwerpmateriaal), vuurwerk en vervuilende dieselaggregaten. Organisatoren stimuleren dat bezoekers per fiets of met het openbaar vervoer komen. De kosten of gunning van een vergunning zijn afhankelijk van hoe groen en duurzaam het evenement is. Subsidies worden alleen verstrekt als evenementen aan strikte duurzaamheidsvoorwaarden voldoen.
• Bij de vergunningverlening van horecagelegenheden wordt rekening gehouden met omwonenden wat betreft geluidsoverlast. Horecazaken worden gestimuleerd plantaardige opties aan te bieden. Energieslurpende terrasverwarming wordt zo snel mogelijk verboden en horecaondernemers worden ondersteund bij overschakeling naar duurzame alternatieven.
• Culemborg investeert niet in grootschalige prestige-evenementen, zeker niet als ze bedoeld zijn om de gemeente (inter)nationaal op de kaart te zetten.
• Citymarketing en regiopromotie kosten veel geld, dat beter aan duurzame doelen besteed kan worden. De komst van toeristen - zeker als ze met het vliegtuig of de auto komen - is milieuvervuilend en kan voor overlast zorgen. Culemborg stopt met investeringen hierin. Ook keert Culemborg zich tegen de wildgroei van hotels en van vakantieverhuur van woningen. Inkomsten uit de toeristenbelasting worden gebruikt om bezoekers te spreiden, te investeren in deelfietsen en het openbaar vervoer en het lokale groen te versterken.